2005/2006 ते 2019/2021 या अवघ्या 15 वर्षात भारतात एकूण 415 दशलक्ष लोक गरिबीतून बाहेर पडले, असे संयुक्त राष्ट्रसंघाने मंगळवारी सांगितले. या डेटासह, UN जगातील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेल्या राष्ट्राने केलेल्या उल्लेखनीय कामगिरीवर प्रकाश टाकते.
युनायटेड नेशन्स डेव्हलपमेंट प्रोग्राम (UNDP) आणि ऑक्सफर्ड युनिव्हर्सिटीमध्ये ऑक्सफर्ड पॉव्हर्टी अँड ह्युमन डेव्हलपमेंट इनिशिएटिव्ह (OPHI) द्वारे जागतिक बहुआयामी गरीबी निर्देशांक (MPI) चे नवीनतम अद्यतन जारी केले गेले.
त्यात म्हटले आहे की भारतासह 25 देशांनी 15 वर्षांत त्यांचे जागतिक MPI मूल्ये यशस्वीरित्या निम्मे केले, हे दर्शविते की जलद प्रगती साध्य करणे शक्य आहे. या देशांमध्ये कंबोडिया, चीन, काँगो, होंडुरास, भारत, इंडोनेशिया, मोरोक्को, सर्बिया आणि व्हिएतनाम यांचा समावेश आहे.
UNDP नुसार, “..भारतात गरिबीत लक्षणीय घट झाली आहे, 415 दशलक्ष लोक फक्त 15 वर्षांच्या कालावधीत (2005/6-19/21) गरीबीतून बाहेर पडले आहेत. चीन (2010-14, 69 दशलक्ष) आणि इंडोनेशिया (2012-17, 8 दशलक्ष) मध्ये मोठ्या संख्येने लोकांना गरिबीतून बाहेर काढण्यात आले…”
एप्रिलच्या सुरुवातीला, संयुक्त राष्ट्रांच्या आकडेवारीनुसार, भारताने 142.86 कोटी लोकसंख्येसह जगातील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले राष्ट्र बनण्यासाठी चीनला मागे टाकले.
अहवालात असेही दिसून आले आहे की गरिबी कमी करणे शक्य आहे, तथापि, कोविड-19 साथीच्या आजाराच्या काळात सर्वसमावेशक डेटाच्या अभावामुळे तत्काळ संभाव्यतेचे मूल्यांकन करण्यात आव्हाने उभी आहेत, असे त्यात म्हटले आहे.
अहवालानुसार, भारतात 2005/2006 ते 2019/2021 पर्यंत 415 दशलक्ष गरीब लोक गरिबीतून बाहेर आले, 2005/2006 मधील 55.1 टक्क्यांवरून 2019/2021 मध्ये 16.4 टक्क्यांपर्यंत घसरले.
2005/2006 मध्ये, सुमारे 645 दशलक्ष लोक भारतातील बहुआयामी दारिद्र्यात होते, ही संख्या 2015/2016 मध्ये सुमारे 370 दशलक्ष आणि 2019/2021 मध्ये 230 दशलक्ष इतकी घसरली.
शिवाय, अहवालात असेही नमूद करण्यात आले आहे की भारतातील सर्व निर्देशकांमधील वंचितता कमी झाली आहे आणि “सर्वात गरीब राज्ये आणि गट, ज्यात मुले आणि वंचित जाती गटातील लोकांचा समावेश आहे, सर्वात जलद परिपूर्ण प्रगती झाली आहे.”
अहवालानुसार, भारतातील बहुआयामी गरीब आणि पोषण निर्देशांकाखाली वंचित असलेले लोक 2005/2006 मधील 44.3 टक्क्यांवरून 2019/2021 मध्ये 11.8 टक्क्यांवर घसरले आणि बालमृत्यू 4.5 टक्क्यांवरून 1.5 टक्क्यांवर घसरला.
पिण्याच्या पाण्याच्या निर्देशकामध्ये, बहुआयामी गरीब आणि वंचित लोकांची टक्केवारी 2005/2006 मधील 16.4 वरून 2019/2021 मध्ये 2.7 पर्यंत घसरली.
त्याच प्रकारे, बहुआयामी गरीब आणि वंचित लोकांची टक्केवारी 29 टक्क्यांवरून 2.1 टक्के) आणि घरे 44.9 टक्क्यांवरून 13.6 टक्क्यांपर्यंत घसरली, असे अहवालात दिसून आले.
अहवालात असेही म्हटले आहे की गरिबीच्या विविध घटना असलेल्या देशांमध्ये त्यांचे जागतिक एमपीआय मूल्य निम्मे झाले आहे.
असे करणाऱ्या 17 देशांमध्ये पहिल्या कालावधीत 25 टक्‍क्‍यांपेक्षा कमी घटना होती, तर भारत आणि काँगोमध्ये सुरुवातीच्या घटना 50 टक्‍क्‍यांपेक्षा जास्त होत्या.
भारत 19 देशांपैकी एक होता ज्यांनी एका कालावधीत त्यांचे जागतिक बहुआयामी गरीबी निर्देशांक (MPI) मूल्य निम्मे केले – भारतासाठी ते 2005/2006–2015/2016 होते.
